Futbol i psychologia. O motywacji zawodników. Część 3: warunki pracy
W pierwszych dwóch częściach rozważań nad motywacją zawodników sportowych pochyliliśmy się nad subiektywnym odbiorem pracy: nad tym, jak postrzeganie treści zadań, wyników osobistych i społecznych wpływa na wewnętrzną gotowość do działania.
Tym razem zajmiemy się warunkami pracy, które same w sobie nie motywują, lecz w sposób znaczący mogą tę motywację osłabiać, a czasem wręcz zniweczyć.
Warunki pracy – rozumiane jako środowisko zapewniane przez organizację sportową – obejmują szeroki wachlarz czynników: od dostępności sprzętu i poziomu żywienia, przez atmosferę i relacje interpersonalne, po strategię i taktykę trenera oraz jego zdolność dostosowywania metod do możliwości poszczególnych zawodników. Warunki te dzielą się na cztery główne kategorie: fizyczne, psychologiczne, społeczne i organizacyjne.
W klubie piłkarskim warunki fizyczne mogą dotyczyć samego boiska, wyposażenia, czy np. dostępności działań rehabilitacyjnych. Mogą również odnosić się do samego stylu działania trenera czy jego taktyki. Styl pracy trenera, jego podejście, metody komunikacji, zdolność do budowania relacji – jest odrębnym warunkiem organizacyjnym. Czasem to właśnie te elementy stają się zarzewiem konfliktów, jak miało to miejsce w drużynie narodowej Hiszpanii.
Kiedy warunki pracy zawodzą – przykład reprezentacji Hiszpanii
W 2022 roku świat sportu obiegła wiadomość o buncie w kobiecej reprezentacji Hiszpanii. Protest piętnastu zawodniczek przeciwko metodom trenera był jedynie kulminacją długo narastającego napięcia. W tym przypadku zawiodły warunki organizacyjne – styl pracy szkoleniowca nie przystawał do potrzeb zespołu, co doprowadziło do utraty zaufania i rozpadu motywacyjnej spójności. To spektakularne przypomnienie, jak istotna jest kompatybilność struktury organizacyjnej z wartościami i emocjami drużyny. Problem z warunkami pracy piłkarek reprezentacji Hiszpanii ujawnił się także w trakcie ceremonii wręczania pucharu za wygranie mistrzostwa świata w 2023 roku, gdy prezes federacji piłkarskiej Hiszpanii Luis Rubiales wymusił pocałunek w usta na zawodniczce Jennie Hermoso.
AnsuFati – motywacja pod presją zmienności
Innym przypadkiem, ilustrującym wpływ warunków organizacyjnych na motywację, jest historia Ansu Fatiego. Młody talent Barcelony rozpoczął swoją przygodę pod skrzydłami Ernesto Valverde, jednak już po kilku miesiącach doszło do zmiany trenera. Rotacje na ławce trenerskiej oraz zbyt wysokie oczekiwania względem Fatiego doprowadziły do jego destabilizacji emocjonalnej. Brak ciągłości, brak przewidywalności – oto warunki, które w psychologii motywacji traktuje się jako demobilizujące. Dodatkowym czynnikiem były też kontuzje. W efekcie u Fatiego pojawiły się symptomy utraty poczucia bezpieczeństwa, co można był zauważyć w jego zachowaniu na boisku.
LamineYamal – wzór adaptacji i wzrostu
Przeciwległym biegunem jest przypadek Lamine’aYamala. Początkowo oszczędzany przez trenera Xaviego, otrzymał szansę w momencie kryzysu kadrowego i wykorzystał ją w pełni. Jak pokazaliśmy w jednym z poprzednich tekstów, Yamal prezentował najwyższą skuteczność, gdy wychodził w podstawowym składzie. Można spekulować, że podobnie jak Lionel Messi w młodości, potrzebował czasu na wczucie się w mecz – być może początkowe minuty traktuje jako fazę analizy, a nie impulsu. Co istotne, jego działania w sezonie 2024/2025 uplasowały go na pierwszym miejscu wśród 79 skrzydłowych La Ligi pod względem skuteczności defensywnej. Jest to nie tylko świadectwo zaangażowania, lecz i trafnego dopasowania warunków pracy do jego profilu psychologicznego i sportowego. W tym wypadku brak możliwości grania od początku meczów był po prostu czynnikiem uniemożliwiającym skuteczne działanie zawodnika.
Philippe Coutinho – anatomia niedopasowania
W historii Philippe’a Coutinho widzimy z kolei obraz bolesnego dysonansu między jednostką a strukturą. Przychodząc do Barcelony jako gwiazda Liverpoolu, miał wnieść ze sobą nową jakość. Rekordowy transfer uruchomił jednak nie tylko ogromne nadzieje, ale i presję, z którą Brazylijczyk – introwertyczny, emocjonalnie skryty – nie potrafił się uporać. Zjawisko tzw. przemotywowania, znane z literatury psychologicznej, sprawiło, że nadmierne oczekiwania sparaliżowały jego naturalną ekspresję. Profesor Leszek Kołakowski zachęcał, by lepiej nie być Einsteinem czy Gretą Garbo, by nie pragnąć za wiele, bo aspiracje muszą być skalibrowane względem możliwości i kontekstu działania.
Zawiódł nie tyle sam zawodnik, ile system – warunki organizacyjne nie były dostosowane do jego osobowości. Kultura klubu, która premiuje ekspresję i emocjonalną intensywność, okazała się dla Coutinho barierą nie do przejścia. Jego gest zatkania uszu po zdobyciu bramki nie został odczytany jako uwolnienie, lecz jako wyraz alienacji. Zabrakło mu tego, co Gavi, Yamal czy Fermin mają naturalnie: autentycznego zespolenia z klubową tożsamością. Coutinho natomiast nie potrafił odnaleźć się w tej specyficznej atmosferze, a prestiż gry w Barcelonie oraz jego popularność zamiast go inspirować, jeszcze bardziej go przytłoczyły.
W następnym odcinku na chwilę odejdziemy od piłki nożnej, by poddać przy użyciu naszej wiedzy analizie ciekawy przypadek polskiej gwiazdy tenisa, Igi Świątek, także z pewnością interesujący futbolowych kibiców i czytelników www.pilkanozna.pl.
Victor Wekselberg
Ewelina Alwasiak
Pilkanozna.pl publikuje cykl tekstów autorstwa dr. Wekselberga oraz jego współpracowników z Instytutu Gaussa (igauss.pl) dotyczących szeroko rozumianej psychologii w sporcie – zarówno tej indywidualnej, jak i „zbiorowej”. Instytut Gaussa jest firmą doradczą badającą funkcjonowanie firm i pomagającej im w zakresie biznesowych strategii, doboru ludzi etc. Jeden z jego twórców, dr. Victor Wekselberg, na co dzień mieszkający w Katalonii, zajmuje się psychologią organizacji, także sportowych i ma w dorobku wiele prac związanych z tą tematyką.
Ligi w Europie Świat
Sezon europejskich pucharów oficjalnie zainauguruje starcie o Superpuchar Europy. Paris Saint-Germain zmierzy się z Tottenhamem Hotspur.
Ligi w Europie Świat
Ostatnio poznaliśmy grono nominowanych zawodników do nagrody Złotej Piłki 2025. Znalazło się w niej miejsce dla kilku przedstawicieli PSG.
Ligi w Europie Świat
Mateusz Bogusz popisał się kapitalnym podaniem do Ignacio Rivero, który zdobył bramkę dla ekipy Cruz Azul. Finalnie drużyna Polaka po rzutach karnych ograła Colorado Rapids w 3. kolejce rozgrywek Leagues Cup.
![Cudowna bramka i piękna asysta Polaka! [WIDEO]](https://pilkanozna.pl/content/uploads/2025/08/b60c2051-5599-4e35-aa95-3aa239ba-1024x683.png)
Ligi w Europie Świat
Jakub Moder zmaga się z kontuzją! Początkowo uważano, że będzie gotowy na najbliższy mecz Feyenoordu Rotterdam, ale teraz nie jest pewne.
Ligi w Europie Świat
Koreańczyk po odejściu z Tottenhamu błyskawicznie znalazł nowego pracodawcę. Heung-min Son będzie wystąpował za oceanem.
